türkiye’de “edebiyat” mezunu olmak

Sevgili arkadaşlar,

Bu yazıyı birkaç sene evvel, iş-aile konusunda ciddi sıkıntılar yaşarken yazdım. Ve yazıyı yazmaktaki esas amacım sizi edebiyat okumaktan vazgeçirmek değil. Tamam belki karamsar bir üslûp kullanmış olabilirim ama lütfen yazının sonuna falan bir bakın. Ben, benim yaptığım hataları yapmayın, şunları şunları yaparsanız bu bölümde başarılı olursunuz gibisinden şeyler de yazdım. Neden onları dikkate almıyorsunuz?

Bakın ben şu an Ankara’da bir Anadolu Lisesi’nde edebiyat öğretmeni olarak görev yapıyorum. Hem de “kadrolu”. 2010 yılında atandım. Hayatımdan da memnunum çok şükür. Ha öğretmenlik dışında başka bir işte çalışmak isterim ama bu öğretmenliği sevmediğimi göstermez.

Tüm bu bilgilendirmelerime rağmen hâlâ olumsuz yorumlar gelirse bu yazıyı sileceğim maalesef.

Bana ulaşmak için   https://www.instagram.com/kaanfkl/ ‘u kullanabilirsiniz.

Arkadaşlar aşağıdaki yazıyı okuduktan sonra mutlaka şu yazıyı da okuyun:

http://www.kaanfakili.com/edebiyat-mezunlarina-umut-isigi/

Edebiyat bölümü öğrencilerine altın öğütler

İşbu yazı ilk paragraftan son paragrafa kadar yer yer gerek devlet kurumlarına, gerek özel kurumlara ve gerekse de başka şeylere ağır ithamlar içermektedir. Bu ithamlar muhtelif zamanlarda küfre doğru kayacak ve haddi aşacaktır. Lütfen Türkiye‘de herhangi bir üniversitede okumayı düşünmediyseniz ve henüz liseyi bitirmediyseniz bu yazıyı okumamanınızı öneririm. Zira yazıdan sonra Türkiye’de üniversite okumaktan vazgeçebilirsiniz. Lütfen bu durumda kabahati bende aramayın.

Yazacağım yazıda bizzat yaşadıklarımı farklı bir bakışla anlatmaya çalışacak, zamanla farklı farklı insanların gözünden aktarmalar yapmaya çalışacağım. Bu yazı bir serzenişin, bir gücenmenin ve bir zora gitmenin yazısı olacağından biraz uzun ve duygusal içerikli olacaktır. Eğer bu tarz yazılara katlanamıyorsanız sayfanın köşesindeki çarpı işareti ile sayfayı kapatabilirsiniz, teşekkür ederim.

Yazımda bizzat kendimi hareket noktası almayı düşündüğüm için başlığı “edebiyat mezunu olmak” şeklinde koydum. Ancak yazıyı Türkiye‘de edebiyat dışında farklı bölümlerden mezun olanlar okuduğunda benden pek farklı hissiyatlara kapılmayacak ve zaman zaman bana hak verecektir. Bu sebeple bu yazıda herkesin duygularına tercümân olmayı istiyorum.

Araya sıkışmış not: Yazıyı okuyan arkadaşlar, yorumlarınızı esirgemeyin lütfen. Bilelim kimin ne sıkıntısı olduğunu. Eğer yorum yazmazsanız yazının pek okunmadığını düşünecek ve gerçekten çok üzüleceğim.

Uzunca bir girizgâhın ardından asıl içeriğe geçmek doğru olacaktır. Ancak yazıya nereden, nasıl başlayacağımı bilemediğim için lafı geveleyip duruyorum. Öncelikle benim şu an hangi okuldan mezun olduğumu ve ne ile meşgul olduğumu bilmenizi isterim. Belki hakkımda sayfasını okuyanlar bunu bileceklerdir, ancak ben yine de belirteyim.

Ben, Kırıkkale Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun oldum. Şu an işsizim.

Bundan 5 sene kadar önce, dershaneye giderken tercihlerim hususunda epey kararlıydım. Ancak dönem ortasında yaşadığım bir iki hadise benim edebiyatçı olma yönündeki tereddütlerimi ortadan kaldırdı ve dönem ortasından sonra hep edebiyat bölümü okumayı istedim. Bundan 5 sene evvel, yani 2002 ÖSS‘de, yani bu 300’lü puan sisteminin ilk senesinde ÖSS‘ye girdim ve ÖSS Sözel bölümden 266,500 ham puan aldım. Okuldan da 60 puan gelmesi ile -lisede tembel bir öğrenciydim- puanım 326 ‘ya yükseldi ve yaptığım tercihler neticesinde sürpriz bir şekilde Kırıkkale Üniversitesi‘ne yerleştim. Benim edebiyat bölümünü ne kadar istediğimi sanırım yaptığım 23 tercihin de “Türk Dili ve Edebiyatı” bölümü olması ispatlar.

Edebiyat bölümüne dair aklımda birçok güzellik vardı. Ancak bu güzelliklerin yerini zamanla bıkkınlıklar, küskünlükler ve reddedişler aldı. Daha sonra korkularımla yüzleştim, kırgınlıklarım geçti ve yeniden edebiyata aşık olmaya başladım. Eski idealistliğimi yeniden kazandım, ancak iş işten biraz geçmiş durumdaydı sanırım. Çünkü okulu bir dönem uzatmıştım. Neyse ki sadece bir dönemdi.  Nihayetinde uzun maratonun sonunda bu bölümden mezun oldum. İdealistliğim hâlâ devam ediyordu. Bizim okulda yüksek lisans yapacak ve akademik kariyerimi geliştirecektim. Bir yandan da bir yerlerde iş bulmalı ve masraflarımı çıkarmalıydım. Yapabileceğim işlerin arasında en makulü dershanede edebiyat öğretmenliği yapmaktı. İşte şu andan sonra 1 sene içerisinde yaptığım şeyleri size anlatacağım.

Öncelikle dershanede çalışacak ve birkaç dersten uzattığım okulu dönem ortasında bitirecektim. Sonra da dönem ortasında açılan yüksek lisans kontenjanlarına başvuracak ve öğrenimime devam edecektim. Bir yandan dershane, bir yandan da okulu idare ederim diye düşündüm. Ancak daha sonra dershanede öğretmen olmanın çekilecek bir şey olmadığını ve hayatımda birçok şeye engel olacağını düşündüm ve Şubat ayında dershaneden istifa ettim. Daha sonra bir arkadaşla birlikte web sitesi falan yaptım, harçlığımı çıkardım. Bir yandan da ilk dönem tüm derslerimi verdim ve ikinci dönem de özel öğrenci olarak yüksek lisans kaydımı yaptırdım. Şimdi ise normal yüksek lisans sınavlarına hazırlanıyorum. Öncelikle aklımda bu sene birkaç farklı iş alternatiflerini düşündüm. İlk önce Ankara‘da TAPU‘ya iş başvurusunda bulundum. Edebiyat ve tarih bölümü mezunu yaklaşık 300 kişi TAPU‘da çalışıyor ve Osmanlıca metinleri okuyorlar. Avrupa Birliği bizim devletten eski tapuların okunmasını ve bilgisayara işlenmesini istemiş. Devlet de yaptığı bir ihale ile bunu bir şirkete vermiş. Şirket de edebiyat ve tarih bölümü öğrencilerine yaklaşık 700 milyon maaş ile ve 5 gün mesai ile bu belgeleri okutmuş. İşin ilginç yanı biz Haziran ayında buraya başvurana kadar başvuran herkesi alıyorlardı. Ancak iş bana gelince, benimle birlikte başvuran 100 kişiyi bir sınava tabî tuttular ve eski tapuları okumamızı istediler. Çok saçma bir sınavdan kesinlikle geçemeyeceğimi biliyordum ve nitekim öyle de oldu. Ancak işin daha da üzücü yanını 1 ay sonra öğrendim. Bu sınavdan başarılı olan 15 kişiyi de işe almamışlar ve birçok kişiyi de işten çıkarmışlar. Bu kapıyı kurutunca özel öğretmenlik için başvurayım dedim. Onda da edebiyat öğretmeni ne ihtiyaç olmadığını öğrenince ona da bir güzel … Şimdi hafifledim, iş beklediğim bir yerin olmaması da güzelmiş. En azından şuradan buradan bir haber çıksaydı diye beklemiyorsunuz…

Şimdi edebiyat bölümü öğrencisinin yapacağı işleri ve karşılaşacağı zorlukları yazmak istiyorum. Lütfen okuyun ve bir ders alın. Size birkaç çözüm yolu da sunacağım, anlarsanız iyiliğinize.

1. En Garanti İş Dershane:

Evet, bölümden mezun olur olmaz bir dershanede işe başlayabilirsiniz. Ankara’da yüzlerce dershane var. İstanbul’u hiç hesaba katmıyorum bile. Küçük şehirlerde de en azından çalışabileceğiniz bir dershane var. Ancak işin kötü yanı, dershaneler sizi 2 sene boyunca çok komik rakamlara stajyer olarak süründürürler. Sizin etinizden ve sütünüzden faydalanmaya çalışırlar. Sizin stajınızı ekim ayında başlatacaklarına söz verirler ancak tutup bunu Şubat ayında başlatırlar. Sonra Haziran ayı geldi mi sizi işten çıkarırlar ve stajınızı yakarlar. (Adı geçen dershanenin ricası ile bu bölüm kaldırılmıştır. )

Dershanede çalışmayı düşünen arkadaşlar en az 2 sene sürünmeyi göze almalısınız. Tabiî iki seneden sonrasını da düşünün. Doğru düzgün işlemeyen mesai saatleri, haftada 50 saat ders, bir sürü yayın hazırlama, soru hazırlama ve elinize geçen maksimum 2 milyar maaş. Bir bayan için düşünemiyorum bile bu çalışma şartlarını.

2. Formasyon Alayım, KPSS’yi Halledip Öğretmen Olurum

Diyorsunuz ancak o kadar kolay değil bu. Öncelikle formasyon belası var. Her üniversite formasyon yani tezsiz yüksek lisans yani ortaöğretim alan öğretmenliği eğitimini vermiyor. Ankara‘da, Gazi Üniversitesi, Ankara Üniversitesi ve Başkent Üniversitesi var. Ancak tabiî bunlara başvurabilmek için çok yüksek puanlarınızın olması gerekiyor. Akademik mezuniyet notunuzun ve ALES‘inizin 80 üzeri olması gerekiyor ki bu devlet üniversitelerinden birisinde formasyon eğitimi alabilesiniz. Kaldı ki Gazi‘yi kazansanız bile toplam 2 – 2,5 milyar arası harç ödüyorsunuz. Ankara Üniversitesi’nin harcı normal eğitim harcı (dönemlik 150 falan) ancak orası da 1 yılda bir açıyor ve 50 kişi falan alıyor. Eğer param var, paramla rezil mi olacağım derseniz de Başkent Üniversitesi’nden 7 milyara formasyon eğitimi alabilirsiniz tabiî ki. Ancak hem benim gibi mezuniyet notunuz yüksek değilse ve hem de Başkent Üniversitesi’nden formasyon alacak kadar paranız yoksa bu ihtimali de bir kenara bırakırsınız.

Formasyon aldınız diyelim, ne mutlu size. Peki bu yeterli mi ? Tabiî ki hayır. Bir de KPSS belası var. Yaklaşık 85 gibi bir KPSS puanı alacaksınız ki atanabilesiniz. Bunu almak da epey bir emek istiyor. Yaklaşık 6-7 ay sıkı bir çalışma gerektiriyor. Yıllardır görmediğiniz matematik, tarih, hukuk gibi birçok alandan sorular çözmeniz, ezber yapmanız gerekiyor.

3. Hiçbir Şey Olamazsam Asistan Olurum

Bu başlığı da bir ara bir üniversite forumunda yazan bir dangalağın yazdığı bir yazıdan hatırlıyorum. Beyzadem kendisine öyle güveniyor ki, aynen şu üslûpla “yaa bu kadar kasmayın, hiçbir şey olamazsam asistan olurum yaaa” diyor. Delirmemek elde değil. Çünkü asistan olmak yani araştırma görevlisi olmak o kadar da kolay değil arkadaşlar. Öncelikle iyi derecede İngilizce bilmeniz gerekiyor. Bunun için de iyi bir kursa gitmeniz tabiî. Ben daha kısa bir süre evvel araştırdım, kaliteli bir kursun fiyatı ayda 300 YTL’den başlıyor. Yaklaşık 10 ay gideceğinizi düşünün. Neyse İngilizce çalışarak KPDS veya ÜDS’den 50 üzerinde bir puan almanız gerekiyor. ALES’ten de 70 üzerinde bir puan. Yeni düzenlemeye göre de mezuniyet notunuzun en az 65 olması gerekiyor. Hadi mükemmeliz ve bunların hepsini yaptık diyelim. Peki kadro açılır mı? Bilmem. Şu an 1 yıldır araştırma görevlisi ve okutman almıyor üniversiteler. YÖK’ün saçma sapan engeline takılıyor. Memurlar.net’in forumlarına girip bakarsanız, insanlar plânlarını hep askıya almış durumda. Ha bugün çıktı, ha yarın çıkacak diye diye kara kara düşünüyorlar. İnsanların belki ikinci bir plânları var, ancak ilânlar ha bugün ha yarın çıkacak diye bunları erteliyorlar. Belki önlerine çıkan iş imkânlarını tepiyorlar. Sizce ne kadar adil bunlara yapılanlar?

4. Alternatif İşler

Pek de aldırış etmeyin bu başlığa. Eğer çok tanıdığınız varsa, farklı ilgileriniz falan varsa ancak alternatif işler yapabilirsiniz. Mesela bir gazetede editör olabilirsiniz. Kitap tashihi yapabilirsiniz falan gibi şeyler.

5. Polis Olursunuz

Ne güzel değil mi? Birçok bölümde var bu. Üniversiteyi bitirir bir işe giremezseniz hemen polisliğe girersiniz. Yazık değil mi harcadığınız 4-5 yıla? Siz değil, sizi bu hâle düşürenler utansın.

İş Aşamalarında Karşılaşacağınız Sorunlar

• Öncelikle dershanede karşılaşacağınız sorunlardan bahsedeyim. Öğretmen-öğrenci-hademe üçgeninde bir pozisyondasınız. Oraya gidip de öğretmen olacağım diye hiç sevinmeyin. Bir kere idare size öğretmensiniz, öğrenci karşısında öğretmen gibi durun diye sık sık öğüt verir ancak kendisi size öğretmen gibi davranmaz. Bir sürü ağır işi size yaptırır. Ayak işlerinde sizi kullanır. Eğer zümre başkanınız karaktersizin teki ise sizi birçok işte kullanabilir. Kısaca dershane hayatında aklınıza gelmeyen onca sorunla karşılaşabilirsiniz.
• KPSS’ye girmeyi düşünüyorsanız hayatınızı belirleyen o sınav günü hastalanmamalı, zihninizi iyi toplamalısınız. Yoksa bir yıllık emeğiniz gider. Ve dua edin ki branşınıza ait kadro mutlaka çıksın. Formasyon alamamak en büyük sorun zaten. Formasyon için para gerek, para için de iş. İş için de formasyon, formasyon için de para…
• Akademik kariyer yapmak istiyorsanız mutlaka yabancı dil bilmelisiniz. Yabancı dil öğrenebilmek için kursa gitmelisiniz. Kurs için para, para için iş, iş için kurs…
• Aileniz mutlaka size destek olmalı. Size destek olacak sağlam bir aile yapınız yoksa kendi kendinizi yer bitirirsiniz. Attığınız adımlarda kendinize güveniniz olmaz. Sizi destekleyen olmaz. Attığınız adım boşa çıkınca da suçlu siz olursunuz. Bütün işlerde olduğu gibi bu işlerde de aile desteği şart. Kız/erkek arkadaş desteği de olabilir. Ama gerçekten size destek olacak bir kız arkadaşınız ya da erkek arkadaşınız olmalı. Sizi yarı yolda bırakıp, sıkıntılı zamanınızda sıkıntılarınıza bir sıkıntı katan bir arkadaş değil.
• Sabırsızlık en çok karşılaşacağınız durumdur. Bunun için bol bol dua etmenizi öneririm.

Çözüm Yolları

• Edebiyat bölümünde okurken mutlaka notlarınızı yüksek tutmaya bakın. En az 80 transkript ile mezun olmaya çalışın. Hedefinizi daha 2. sınıftayken falan belirleyin. Sizin için ders geçmek değil de iyi derece ile mezun olmak hedef olsun.
• Mutlaka okurken sık sık İngilizce çalışın, imkânınız varsa kursa gidin. Böylece mezun olunca bunun sıkıntısını çekmezsiniz.
• Çok fazla edebiyatçı ile tanışın. Mesleğinizden bir sürü hoca ve öğrenci ile tanışın. Birileri ile tanışmak iyidir.

Şimdilik yazacaklarım bu kadar. Aklıma bir şeyler gelirse mutlaka not edeceğim, emin olabilirsiniz. Ancak siz de yorumlarınız ile destek olmalısınız. Çeşitli yazılara birçok edebiyatçı arkadaşım yorum yazıyor, bu konuya da ilgi göstermelerini bekliyorum.

Arkadaşlar aşağıdaki yazıyı okuduktan sonra mutlaka şu yazıyı da okuyun:

http://www.kaanfakili.com/edebiyat-mezunlarina-umut-isigi/